کد مطلب:45180 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:58

گنجینه پرسمان » سياست و حكومت

منظور از حكمدار چيست؟

از دار با دو تعبير، دار اسلام و ايمان و دار كفر ياد ميشود و اين به خاطر بعضي از احكام شرعي است كه بر ساكنان آن بار ميشود نظير جواز نكاح و توارث كسي كه وضع اعتقادياش روشن نيست و همينطور اقتدا به او در نماز و بر مردة او نمازگزاردن و دفن او در قبور مسلمانان و تولي و تبري نسبت به او و احكامي از اين قبيل، اين كه چه باعث شده كه دار، داراسلام يا دار كفر به حساب آيد، نظرات مختلفي وجود دارد.
بعضي كثرت ساكنان را ملاك قرار دادهاند بدين معني كه اگر اكثر ساكنان آن بر دين اسلام باشند، آن دار، دار اسلام و گرنه دار كفر است.
بعضي علاوه بر كثرت ساكنان، حاكميت آنان را نيز شرط دانستهاند؛ به اين معني كه اگر آن اكثريت، زمام امور را نيز در دست داشته باشند حكمدار از آنها تبعيت ميكند. بعضي ديگر عدم تقيه را شرط دانستهاند يعني اگر ساكنان در اظهار شعاير دينيشان از سلطان تقيه نداشته باشند، آنجا دار اسلام است.
عدة(زيادي از زيديه و معتزله) قائلند كه ملاك در اين مورد، علايمي است كه در دار و ساكنان آن ديده ميشود. پس اگر دار طوري باشيدكه شهادتين بايد اظهار شود و بدون آن امكان ماندن نباشد جز براي اهل ذمه و يا كسي كه در امان ديگري است كه او شهادتين را اظهار ميدارد و همچنين ساكنان آن نتواند هيچ خصلتي از خصلتهاي كفر را اظهار نمايند، دار، دار اسلام است و اگر دار اين خصوصيات را نداشتهباشد، دار كفر محسوب ميشود و تحقق شعاير مذاهب مختلف، در صورت تحقق شرايط مذكور، معتبر نيست (علامهزنجاني: التعليقه علي اوائل المقالات/70.)
شيخ ما مفيد ميگويد: ملاك حكم دار، بر اغلبيت است. جايي كه در آن كفر غلبه دارد، دار كفر وجايي كه ايمان در آن غلبه دارد، دار ايمان و جايي كه اسلام در آن غلبه دارد، دار اسلام ميباشد. خداوند متعال در وصف بهشت ميفرمايد: « ولنعم دارالمتقين» نحل/30 [چه نيكو مكاني است جايگاه متقيان]. با آنكه در آنجا كودكان و ديوانگان نيز هستند و در وصف جهنم ميفرمايد: « سأريكم دار الفاسقين » اعراف/45 [به زودي مكان فاسقانرا نشانتان خواهم داد. ] با آنكه در آنجا فرشتگان مطيع خداوند نيز هستند. پس حكم هر كدام، داير مدار اغلبيت آن است. (مفيد: اوئل المقالات 70ـ71.)

---

فرهنگ عقايد و مذاهب اسلامي ج 5
آية الله جعفر سبحاني